Prewencja zaburzeń odżywiania u młodzieży

Wychowywanie dziecka jest złożonym procesem. Gdy jest ono małe, większość obowiązków rodzicielskich ogranicza się do funkcji opiekuńczej oraz wychowawczej w obszarze podstawowych umiejętności. Rodzice mają w tym okresie życia najwięcej wpływu na to, jak wygląda codzienność ich pociechy. Gdy dziecko staje się nastolatkiem – niekiedy wcześniej niż by się tego rodzice spodziewali – mogą pojawić się trudności, na które rodzina nie jest przygotowana. Jednym z obszarów, gdzie obserwuje się najwięcej problemów jest odżywianie.

Opisując patologię jedzenia należy stwierdzić, że obejmuje ona szereg (niekiedy sprzecznych) zachowań oraz przekonań: restrykcje dietetyczne, zachowania kompensacyjne i objadanie się, przesadne skupianie się i zaabsorbowanie własnym wyglądem, masą i budową ciała. O ile za normalne należy uznać większe niż we wcześniejszych latach zainteresowanie własną aparycją, o tyle rodzice powinni z dużą uwagą obserwować postawy dziecka tak, by nie rozwinęły się zaburzenia odżywiania.

Warto podkreślić, że zazwyczaj czynnikiem wyzwalającym dla zaburzeń odżywiania są stresogenne czynniki środowiskowe. Można do nich zaliczyć zarówno wpływ członków rodziny oraz ich krytyczne uwagi wobec dziecka (ale także siebie, ponieważ dzieci uczą się także poprzez naśladowanie!), jak i otoczenia szkolnego, a także rówieśniczego. Dla wielu nastolatków i nastolatek ciało jest głównym kryterium oceny swojej pozycji społecznej. W szkole dzieci często oceniają się pod względem atrakcyjności, która staje się swojego rodzaju „walutą” za którą można zakupić akceptację i przyjaźń. Należy pamiętać, że okres dojrzewania jest etapem poznawania siebie i budowania własnej tożsamości, która w pełni rozwinie się w dorosłości. Gdy środowisko otaczające nastolatka jest mało wspierające, łatwo może on poszukiwać „własnego ja” oraz poczucia własnej wartości wyłącznie w swojej fizyczności. Wpływ rodziny jest więc nie do podważenia w prewencji zaburzeń odżywiania, ponieważ może ona być „bezpieczną twierdzą” dla dorastającej osoby.

Innym czynnikiem, który może predysponować do zaburzeń odżywiania, są indywidualne cechy osobowości nastolatka. Osoby z potrzebą kontroli (zarówno siebie, jak i otoczenia), perfekcjonizmem bądź potrzebą osiągnięć są bardziej narażone na problemy w sferze odżywiania, ponieważ jest to zaburzenie, które „żeruje” na kompleksach i odczuwanych niedoskonałościach. Istotny bywa także lęk przed dorastaniem – niekiedy nastolatkowie usiłują zatrzymać niekomfortowy dla nich proces dojrzewania. Może to skutkować różnorodną autoagresją, także wyrażaną za pomocą restrykcji lub nadmiernego przejadania się.

Główne pytania, które powinni zadać sobie rodzice to:

Czy uczę swoje dziecko, że kontrolowanie masy ciała i wyglądu jest wyrazem dbania o siebie tylko wtedy, gdy w tym celu się nie krzywdzę?
Czy daję mu przykład, mówiąc o ciele swoim i innych domowników z miłością niezależnie od ich atrakcyjności względem upowszechnionego kanonu piękna?
Czy traktuję proces dojrzewania dziecka jako coś naturalnego i niebudzącego przesadnych emocji?
Warto przemyśleć te kwestie i rozważyć swój stosunek do nich.

Jeśli zaobserwowałeś u swojego dziecka niepokojące objawy, mogące sugerować zaburzania odżywiania, skonsultuj swoje obawy z lekarzem pierwszego kontaktu. Może on doradzić kontakt z psychiatrą i psychologiem dziecięcym.

Autor mgr Paulina Bartosik

https://ncez.pzh.gov.pl/dzieci-i-mlodziez/mlodziez/prewencja-zaburzen-odzywiania-u-mlodziezy/